از این‌ رو هنر حفظ این منابع بسیار مهم تر از هر اهداف بهره بردارانه دیگری است. به همین دلیل، حفظ و حراست و نگهداری از این منابع وظیفه تک تک مردمان هر منطقه جغرافیایی بوده و برای ممانعت از نابودی این منابع، تقابل جدی با سودجویان و سوء مدیریت ها باید به همه ساکنان هر منطقه یا ناحیه جغرافیایی آموزش داده شود.

 حراست از حریم جغرافیای طبیعی در هر نقطه از کشور باید تبدیل به فرهنگی قاطع و بازدارنده بشود در غیر این‌صورت غارت منابع طبیعی عواقب و پیامدهای سهمگینی را در پی خواهد داشت.

این مقدمه کوتاه دستاویزی است تا اصل مطلب را بعنوان یک هشدار جدی به مدیران ارشد دو استان گیلان و اردبیل بعنوان استاد دانشگاه یادآور شوم که به هردلیلی مسئولیت اصلی این روندی که نسبت به تخریب بی رویه در محیط طبیعی دو استان مشاهده می شود بر دوش آنان است.

مدت های مدیدی است که احتمالا به منظور کنترل برداشت بی رویه درختان جنگلی توسط کارخانه های چوب و کاغذ در گیلان، رویه های جایگزین تامین درخت و چوب از مناطق همجوار در دستور است که استان اردبیل بویژه منطقه بزرگ خلخال و بخش‌های تابعه به دلیل نزدیکی جغرافیایی و از همه بدتر عدم کنترل و نظارت کافی استانی از سوی استان اردبیل بر نواحی جنوب استان مورد نگاه کارخانه های کاغذ و چوب گیلان بوده است. از سوی دیگر سودجویی و طمع ورزی یک عده فرصت طلب در منطقه خلخال، در کنار غارت بی رویه درختان منطقه، رودخانه های مهم و بستر این رودها مورد هجوم گستاخانه قرار گرفته و بررسی های میدانی نشان می دهد روزانه صدها کامیون چوب و شن و ماسه از خلخال به استان گیلان بدون هیچگونه نظارت اصولی و با بی پروایی هر چه تمام ترانزیت می شود.

اینجا دو تا نکته مجهول به چشم می خورد. اول اینکه این رویه غلط و بسیار پر هزینه نشان می دهد که جنوب استان همچنان مورد بی توجهی جدی مسولان استانی اردبیل است. نکته دوم اینکه آیا مدیران ارشد سیاسی در خلخال از این موضوع بی اطلاعند یا خیر؟
اگر بی اطلاع هستند که جای تاسف فراوان دارد و اگر هم اطلاع دارند و نظارت بر این موضوع ندارند که این هم بسیار تاسف برانگیز است.

آنسوی این اتفاق تلخ استان گیلان است که با انتقال این حجم از شن و ماسه برای ساخت و سازهای مساله برانگیز در اعماق جنگل های استان بویژه در بستر رودخانه اسالم به سمت اعماق جنگل های منطقه فاجعه ای نابخشودنی است.

تردیدی وجود ندارد که دو موضوع تلخ قطع گسترده درختان در ابعاد وسیع جغرافیایی در منطقه خلخال و برداشت بی رحمانه از بستر رودخانه های آن علاوه بر پیامدهای زیست محیطی گسترده، موجب فرسایش شدید رودخانه ها و از بین بردن بسترهای آن شده و زمینه را برای بروز سیلاب‌های ویرانگر فراهم خواهد ساخت.

لذا اگر جلوی روند فعلی تخریب منابع طبیعی گرفته نشود و با دست اندازی دست اندازان برخورد جدی نشود، دیر یا زود زمینه برای غارت دیگر بنیان های محیط زیستی منطقه فراهم خواهد شد.

*دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران 

لینک کوتاه: khalkhalim.com/bbc8b