خلخالیم، دکتر محمد رحیمی*/ جامعه‌شناسی به مردم یاد می‌دهد که اگر در جامعه‌ای زندگی می‌کنید که آن را دوست ندارید از آن فرار نکنید چرا که شما نیز بخشی از آن نیرویی‌ هستید که چنین موجودی را ساخته است! این یک استعاره و در واقع اشاره به نقش مردم در فرآیند توسعه می باشد. عموما ما تصور می‌کنیم نقشی در توسعه یا عدم توسعه یافتگی جامعه ای که در آن زندگی میکنیم نداریم و در یک ساختار از پیش تعیین شده و غیر قابل تغییر قرار گرفته ایم و گریزی از آن نداریم، در حالیکه جامعه محصول انسانی است و توسط انسان ها و کنش های هدفمند آنها ساخته می‌شود. به اعتقاد بنده ما در بحث توسعه نیافتگی به تقلیل گرایی دچار شده ایم. ما معمولا یاد گرفته ایم مشکلات را گردن دیگری بیندازیم، این دیگری می‌تواند مرکز استان باشد، نماینده فلان دوره مجلس باشد، استاندار، فرماندار، شهردار باشد یا فلان جریان سیاسی. ما در کنار سایر عواملی که نقش انکار ناپذیری در توسعه نیافتگی منطقه دارند کمتر به نقش فرهنگ و ذهنیت توسعه توجه کرده ایم. در منطقه ما متاسفانه ذهن ها با مقوله توسعه همراه نیست و به همین دلیل همواره دنبال منجی جهت تغییر وضع موجود هستیم.

منظورم از ذهنیت توسعه این است که باور داشته باشیم که توسعه رخ خواهد داد، خلخال توسعه خواهد یافت، و این میسر نخواهد شد مگر اینکه نگرش ها را تغییر دهیم، به سرمایه گذار به دید مثبت بنگریم، سرمایه گذار بومی نیز در منطقه خودمان سرمایه گذاری کند و مانعی برایش ایجاد نکنیم (به اصطلاح سنگ اندازی نکنیم)، مدیران منطقه ذهنیت توسعه داشته باشند، فرصت ها را شناسایی و تهدیدات را به حداقل برسانند، شهروندان از منطقه خودمان خریدشان را انجام دهند و به اقتصاد بازار کمک کنند، خلخالی های شناسنامه دار حس تعلق منطقه ای داشته باشند و نقش خود را در توسعه منطقه ایفا کنند.

به صراحت عرض میکنم مسبب وضعیت امروز منطقه خلخال خود ما هستیم. اگر این تصور را داشته باشیم که مشکلات کلان کشوری در همه مناطق یکسری مشکلاتی را ایجاد کرده و منجر به عدم توسعه یافتگی برخی مناطق یا توسعه نامتوازن شده است تا حدودی پذیرفته شده است. اما مسأله این است که بسیاری از مناطق همجوار با منطقه خلخال توانسته اند در همین وضعیت نابسامان اقتصاد کشور تغییرات محسوسی را تجربه کنند و رشد چشمگیری داشته باشند. به اعتقاد بنده سکوت و بی تفاوتی ما، انتخاب های اشتباه ما، افکار و نگرش های نادرست ما، عدم حس تعلق منطقه ای ما، مدیران ضعیف و متملّق ما، مهاجرت فرهیختگان ما و ... همگی نقش بارزی در وضعیت امروز منطقه خلخال دارند. کوتاه سخن اینکه توسعه یک منطقه در وحله نخست از باورها و نگرش های شهروندان آن منطقه استارت میخورد و زمینه تغییرات اساسی را فراهم می‌کند.

*جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی

لینک کوتاه: khalkhalim.com/e698b